Lewis & Short

No entries found. Showing closest matches:

Cētārīni (Cītār-), ōrum, m., the inhabitants of a city of Sicily, Cic. Verr. 2, 3, 43, § 103; Plin. 3, 8, 14, § 91.

cĭĕo, cīvi, cĭtum, 2 (from the primitive form cĭo, cīre, prevailing in the compounds accio, excio, etc. (cf. Prisc. pp. 865, 905, and 908 P.), are also found: pres. cio, Mart. 4, 90, 4: cit, Verg. Cul. 201; Col. 6, 5, 1 Schneid.: cimus, Lucr. 1, 213; 5, 211: ciunt, Lact. Ep. 4 dub.: ciant, App. Flor. 2, n. 17, p. 358; Mart. Cap. 1, § 91: ciuntur, id. de Mundo, 22, p. 67), v. a. [kindr. with κίω, to go; and by the addition of the causative signif. like κινέω, causative from κίω; v. 1. ci.].

  1. I. Lit., to put in motion; hence, to move, stir, shake (syn.: moveo, commoveo, concito, excito al.; class. in prose and poetry): calcem, to make a move in the game of chess, Plaut. Poen. 4, 2, 86: natura omnia ciens et agitans, Cic. N. D. 3, 11, 27: inanimum est omne, quod pulsu agitatur externo; quod autem est animal, id motu cietur interiore et suo, id. Tusc. 1, 23, 54 (for which, in the same chapter, several times movere; cf. also id. N. D. 2, 9, 23): remos, Stat. Th. 6, 801: imo Nereus ciet aequora fundo, stirs up, Verg. A. 2, 419: puppes sinistrorsum citae, Hor. Epod. 9, 20.
    1. B. In judic. lang. t. t.: ciere erctum (lit. to put in motion, i. e.), to divide the inheritance, Cic. de Or. 1, 56, 237; cf. erctum.
    2. C. Trop., to put in motion, to rouse up, disturb: natura maris per se immobilis est, et venti et aurae cient, Liv. 28, 27, 11: saltum canibus ciere, Lucr. 5, 1250: fontes et stagna, Cic. poët. ap. Cic. Div. 1, 9, 15: tonitru caelum omne ciebo, Verg. A. 4, 122: loca sonitu cientur, Lucr. 4, 608; cf.: reboat raucum regio cita barbara bombum, id. 4, 544 Lachm. N. cr.
  2. II. With reference to the terminus ad quem, to move, excite, or call to (poet. or in Aug. and post-Aug. prose for the common accire): ad sese aliquem, Cat. 68, 88: ad arma, Liv. 5, 47, 4; Sil. 7, 43: in pugnam, id. 4, 272: armatos ad pugnam, Vell. 2, 6, 6: aere ciere viros, Verg. A. 6, 165: quos e proximis coloniis ejus rei fama civerat, Tac. A. 15, 33: aliquem in aliquem, id. H. 1, 84, 5: ab ultimis subsidiis cietur miles (sc. in primam aciem), Liv. 9, 39, 8: ille cieri Narcissum postulat, Tac. A. 11, 30.
    1. B. To call upon for help, to invoke; of invoking superior beings: nocturnos manes, Verg. A. 4, 490: luctificam Alecto dirarum ab sede sororum, id. ib. 7, 325: vipereasque ciet Stygiā de valle sorores (i. e. Furias), Ov. M. 6, 662: numina nota ciens, Val. Fl. 4, 549: foedera et deos, Liv. 22, 14, 7.
    2. C. In gen., to call upon any one by name, to mention by name: erum, Plaut. Bacch. 3, 3, 11: comites magnā voce, Lucr. 4, 578: animamque sepulcro Condimus et magnā supremum voce ciemus, Verg. A. 3, 68: lamentatione flebili majores suos ciens ipsumque Pompeium, Tac. A. 3, 23: singulos nomine, id. ib. 2, 81; so Suet. Ner. 46: triumphum nomine ciere, i. e. to call Io triumphe! Liv. 45, 38, 12.
      Hence,
      1. 2. In a civil sense: patrem, to name one’s father, i. e. show one’s free birth, Liv. 10, 8, 10.
  3. III. To put any course of action in progress or any passion in motion, i. e. to excite, stimulate, rouse, to produce, effect, cause, occasion, begin (very freq., esp. in poetry): solis uti varios cursus lunaeque meatus Noscere possemus quae vis et causa cierent, Lucr. 5, 773: motus, id. 3, 379; Cic. Tusc. 1, 10, 20: varias voces, Lucr. 5, 1059: lamenta virum commoliri atque ciere, id. 6, 242 Lachm. N. cr.: tinnitus aere, Cat. 64, 262; Verg. G. 4, 64 (cie tinnitus): singultus ore, Cat. 64, 131: gemitus, Verg. G. 3, 517: fletus, id. A. 3, 344: lacrimas, id. ib. 6, 468: mugitus, id. ib. 12, 103: murmur, id. G. 1, 110; Liv. 9, 7, 3: bellum, id. 5, 37, 2; Vell. 2, 54; Tac. H. 3, 41 fin.; Verg. A. 1, 541: belli simulacra, id. ib. 5, 674: seditiones, Liv. 4, 52, 2: tumultum, id. 28, 17, 16; 41, 24, 18: vires intimas molemque belli, Tac. A. 15, 2 fin.; cf. id. H. 3, 1: pugnam, Liv. 1, 12, 2; 2, 47, 1; 9, 22, 7; Tac. A. 3, 41: proelium, Liv. 2, 19, 10; 4, 33, 3; 7, 33, 12; 10, 28, 8: Martem, Verg. A. 9, 766: acies, stragem, id. ib. 6, 829; cf. Liv. 22, 39, 7: rixam, Vell. 1, 2 al.
    1. B. In medic.: alvum, to cause evacuation, Plin. 20, 9, 38, § 96: urinam, id. 27, 7, 28, § 48: menses, to cause menstruation, id. 26, 15, 90, § 151 sq. al.
      Hence, cĭtus, a, um, P. a., lit. put in motion; hence, quick, swift, rapid (opp. tardus, Cic. de Or. 3, 57, 216; Sall. C. 15, 5; class.; esp. freq. in poetry; rare in Cic.): ad scribendum citus, Plaut. Bacch. 4, 4, 86: quod jubeat citis quadrigis citius properet persequi, id. Aul. 4, 1, 14; Verg. A. 8, 642: bigae, Cat. 55, 26: puppis, id. 64, 6; Tib. 4, 1, 69: classis, Hor. C. 1, 37, 24: navis, Ov. M. 15, 732; Tac. A. 2, 6: axis, Ov. M. 2, 75: fugae, id. ib. 1, 543: plantae, id. ib. 10, 591: incessus, Sall. C. 15, 5: via, Liv. 33, 48, 1: venator, Hor. C. 1, 37, 18: cum militibus, Tac. A. 11, 1: legionibus, id. ib. 14, 26: agmine, id. ib. 1, 63; 4, 25: cohortes, id. ib. 12, 31: mors, Hor. C. 2, 16, 29; id. S. 1, 1, 8: pes, i. e. iambus, id. A. P. 252.
      Comp.: nullam ego rem citiorem apud homines esse quam famam reor, Plaut. Fragm. ap. Fest. p. 61 Müll.; Val. Max. 3, 8, ext. 1.
      Sup., Quint. 6, 4, 14 dub.; v. Spald. and Zumpt in h. l.
    2. B. In the poets very freq. (also a few times in Tac.) instead of the adv. cito: citi ad aedis venimus Circae, Liv. And. ap. Fest. s. v. topper, p. 352, 6 Müll.: equites parent citi, Plaut. Am. 1, 1, 88; id. Stich. 2, 2, 70; Lucr. 1, 386: somnus fugiens citus abiit, Cat. 63, 42: solvite vela citi, Verg, A. 4, 574; cf. id. ib. 9, 37; 12, 425; Hor. S. 1, 10, 92; cf. id. C. 3, 7, 27: ite citi, Ov. M. 3, 562; Tac. H. 2, 40: si citi advenissent, id. A. 12, 12.
      Hence,
      1. 1. cĭto, adv.
        1. a. Quickly, speedily, soon (freq. in prose and poetry of all periods): quam tarda es! non vis citius progredi? Phaedr. 3, 6, 2; Plaut. Mil. 2, 6, 44: eloquere, id. Cist. 4, 2, 83: abi cito et suspende te, Ter. And. 1, 5, 20; 3, 1, 16: labascit victus uno verbo: quam cito! id. Eun. 1, 2, 98: quod eum negasti, qui non cito quid didicisset, umquam omnino posse perdiscere, Cic. de Or. 3, 36, 146; cf. Hor. A. P. 335; Quint. 12, 8, 3; 11, 2, 2; 10, 6, 2: non multum praestant sed cito, id. 1, 3, 4 et saep.: sat cito si sat bene, a moral saying of Cato in Hier. Ep. 66, n. 9: cito rumpes arcum, semper si tensum habueris, Phaedr. 3, 14, 10: ad paenitendum properat cito qui judicat, Publ. Syr. Sent. 6: scribere, Quint. 10, 3, 10: nimis cito diligere, Cic. Lael. 21, 78: cito absolvere, tarde condemnare, id. Verr. 2, 1, 9, § 26.
          Comp.: citius, Plaut. Aul. 4, 1, 14; Pers. 3, 3, 31; Ter. Eun. 3, 5, 23; Lucr. 1, 557; 2, 34; Cic. Sen. 2, 4: Noto citius, Verg.A.5, 242 et saep.: dicto, Hor. S. 2, 2, 80; Verg. A. 1, 142: supremā die, i. e. ante supremam diem, Hor. C. 1, 13, 20: serius aut citius sedem properamus ad unam (for which serius ocius, id. ib. 2, 3, 26), sooner or later, Ov. M. 10, 33.
          Sup.: citissime, Caes. B. G. 4, 33 fin. al.
        2. b. With the negative, sometimes equivalent to non facile, not easily (cf. the Gr. τάχα): haud cito, Ter. Ad. 3, 3, 89: neque verbis aptiorem cito alium dixerim, neque sententiis crebriorem, Cic. Brut. 76, 264: quem tu non tam cito rhetorem dixisses quam πολιτικόν, id. ib. § 265.
        3. c. Sometimes in comp. without the negative, = potius, sooner, rather: ut citius diceres, etc., Cic. Brut. 67, 238 fin.: citius dixerim, jactasse se aliquos, etc., id. Phil. 2, 11, 25; id. Fam. 5, 2, 10; id. Off. 1, 18, 59; Hor. S. 2, 5, 35.
      2. * 2. cĭtē, quickly, Scrib. Comp. 198.

Cītārĭni, v. Cetarini.

cĭtātē, adv., v. 2. cito, P. a. fin.

cĭtātim, adv. [citatus, cito], quickly, speedily, hastily (very rare), Auct. B. Afr. 80; comp. and sup., v. 2. cito fin.

cĭtātĭo, ōnis, f. [2. cito].

  1. I. In law, the calling, proclaiming: edictorum sollemnium, Cod. Just. 1, 12, 6, § 4.
  2. II. Milit. t. t., the command, Hyg. Grom. § 43, p. 91.

* cĭtātōrĭum, ii, n. [2. cito], a summoning before a tribunal, Cod. Th. 6, 28, 5.

cĭtātus, a, um, v. 2. cito, P. a.

cĭtē, adv., v. cieo, P. a. fin.

cĭter, tra, trum (comp. citerior; sup. citimus; most freq. in comp.; in posit. only Cato ap. Prisc. pp. 589 and 999 P.; and Afran. ap. Prisc. p. 607 ib.), adj. [cis].

  1. I. On this side: citer agnus (ager) alligatus ad sacra erit, Cato ap. Prisc. pp. 599 and 989 P.: alter ulteriorem Galliam decernit cum Syriā, alter citeriorem, Cic. Prov. Cons. 15, 36: citerior provincia (i. e. Gallia Cisalpina), Caes. B. G. 1, 10: in Galliā citeriore, id. ib. 1, 24; Hirt. B. G. 8, 23; Suet. Caes. 56: citerior Hispania, Varr. R. R. 1, 57, 2; Cic. Att. 12, 37, 4; Nep. Cat. 2, 1; Plin. 3, 1, 2, § 6: Arabia, Plin. 6, 34, 39, § 213: Oceanus, Flor. 4, 12, 46: ripa, Vell. 2, 107, 1.
  2. II. As that which is on this side is nearer to us than its opposite, lying near, near, close to.
    1. A. In space: (stella) ultima a caelo, citima terris, Cic. Rep. 6, 16, 16; id. Univ. 7 fin.: citima Persidis (sc. loca), Plin. 6, 34, 39, § 213.
      1. 2. Trop.: deduc orationem tuam de caelo ad haec citeriora, Cic. Rep. 1, 21, 34: quantā animi tranquillitate humana et citeriora considerat, id. Tusc. 5, 25, 71: ut ad haec citeriora veniam et notiora nobis, id. Leg. 3, 2, 4: nam citeriora nondum audiebamus, id. Fam. 2, 12, 1; Val. Max. 3, 8, 1; 9, 12, 6: citerioris vitae minister, private, domestic, Amm. 14, 1, 7.
    2. B. In time (post-Aug.), earlier, sooner: Africano consulatus citerior legitimo tempore datus est, Val. Max. 8, 15, 1; 6, 3, 11: in antiquius citeriusve, Vell. 1, 17, 2: citeriore die (opp. longiore), Dig. 23, 4, 15.
    3. C. In measure or degree, small, little: citerior tamen est poena quam scelus, Quint. Decl. 299; Val. Max. 8, 7, ext. 10.
      Advv.: comp. cĭtĕrĭus, less: citerius debito resistere, Sen. Ira, 1, 16, 11; sup. cĭtĭmē, least, acc. to Prisc. p. 1016 P.
  3. III. Hence,
    1. A. cī̆trā, adv. and prep. with acc., on this side, on the hither or nearer side (opp. to ultra; more freq. than cis, q. v.).
      1. 1. Prop.
          1. (α) Adv.: (dextera) nec citra mota nec ultra, neither this way nor that, Ov. M. 5, 186; cf.: ultra citraque pervolare, Plin. 10, 23, 31, § 61: citra est Oglasa, id. 3, 6, 12, § 80; 6, 11, 12, § 30: citra fuere margines, id. 2, 17, 14, § 73.
          2. (β) With acc.: Germani qui essent citra Rhenum, Caes. B. G. 6, 32: is locus est citra Leucadem stadia CXX., Cic. Fam. 16, 2; so, citra Veliam, id. Att. 16, 7, 5: citra mare, Hor. S. 2, 8, 47: mare citra, id. ib. 1, 10, 31: citra flumen intercepti, Liv. 21, 48, 6: citra Tauri juga, id. 38, 48, 1 al.
            With verbs of motion: ut exercitum citra flumen Rubiconem educeret, Cic. Phil. 6, 3, 5: ut omnes citra flumen eliceret, Caes. B. G. 6, 8; Liv. 21, 54, 4; Hor. S. 1, 1, 106.
      2. 2. (Acc. to citer, II.) Of that which takes place, or is within a fixed boundary, and yet does not reach that boundary, within, beneath, short of, less than.
          1. (α) Adv.: non erit necesse id usque a capite arcessere: saepe etiam citra licet, not so far, Cic. Top. 9, 39: paucis citra milibus lignatores ei occurrunt, Liv. 10, 25, 4: citra quam proxime fuerint (defectus lunae), Plin. 2, 13, 10, § 86: citra exsultare, id. 17, 22, 35, § 180: tela citra cadebant (i. e. did not reach the Romans), Tac. H. 3, 23.
          2. (β) With acc.: nec a postremā syllabā citra tertiam, before the third syllable, Cic. Or. 18, 58 (cf. Quint. 1, 5, 30: acuta intra numerum trium syllabarum continetur); id. 8, 6, 76: cur Veneris stella numquam longius XLVI. portibus ab soleabscedant, saepe citra eas ad solem reciprocent, Plin. 2, 17, 14, § 72; 2, 17, 15, § 77.
        1. b. Trop.
          1. (α) Adv. of measure: neve domi praesume dapes et desine citra Quam capias paulo, Ov. A. A. 3, 757; cf.: culta citra quam debuit illa, id. P. 1, 7, 55.
          2. (β) With acc.: pronepos ego regis aquarum; Nec virtus citra genus est, is not behind my family, Ov. M. 10, 607: glans cum citra satietatem data est, not to satiety, Col. 7, 6, 5; cf. id. 9, 13, 2; so, fatigationem, Cels. 1, 2; cf. Plin. 19, 8, 54, § 171: scelus, Ov. Tr. 5, 8, 23: citra necem tua constitit ira, id. ib. 2, 127: usus citra intellectum acrimoniae, Plin. 19, 8, 54, § 171.
        2. c. In time (with acc. rare; perh. not anteAug.): citra Kalendas Octobris, Col. 2, 8, 3; cf. Gell. 12, 13: Trojana tempora, Ov. M. 8, 365: juventam, id. ib. 10, 84: temporis finem, Dig. 49, 16, 15.
      3. 3. Since the Aug. per. (most freq. in Quint. and Pliny the elder; in the former more than twenty times), in gen. of that which does not belong to, is without, or beyond something, without, aside from, apart from, except, without regard to, setting aside (for the class. sine, praeter; hence the Gloss.: ἄνευ sine, absque, praeter, citra, Gloss. Cyr.; citra δίχα, χωρίς, ἐκτός, Gloss. Phil.); with acc.: citra hoc experimentum multa sunt, quae, etc., Col. 2, 2, 20: plus usus sine doctrinā, quam citra usum doctrina valet, Quint. 12, 6, 4: Phidias in ebore longe citra aemulum, id. 12, 10, 9: vir bonus citra virtutem intellegi non potest, id. 12, 2, 1; so, accusationem, id. 7, 2, 26; 3, 8, 21; 7, 10, 3: tranare aquas citra docentem natura ipsa sciunt, id. 2, 16, 13: citra invidiam, Plin. 7, 29, 30, § 108: citra ullum aliud incommodum, id. 2, 51, 52, § 137: citra dolorem, id. 12, 17, 40, § 79; Plin. Ep. 2, 1, 4: morsum, Plin. 8, 38, 57, § 136: vulnus, id. 20, 21, 84, § 225 al.: citra fidem, Tac. Agr. 1: citra speciem aut delectationem, id. G. 16: citra Senatūs populique auctoritatem, Suet. Caes. 28: commoda emeritorum, id. Aug. 24: spem omnium fortuna cessit, Flor. 3, 1, 2: etiam citra spectaculorum dies, i.e. even out of the time of the established spectacles, Suet. Aug. 43: citra magnitudinem prope Ponto similis, excepting its size, Mel. 1, 19, 17; Tac. Agr. 10; Quint. 2, 4, 22; so id. 7, 2, 13; Dig. 3, 6, 9: lana tincta fuco citra purpuras placet, Ov. Fragm. ap. Quint. 12, 10, 75.
        Citra sometimes follows its case, Hor. S. 1, 1, 107; 1, 10, 31.
    2. B. cī̆trō, adv. (orig. dat. sing.), always in the connection and position ultro citroque, ultro et citro, ultro ac citro, or without copula ultro citro (not ultroque citroque), hither and thither, this way and that, here and there, to and fro, from both sides, backwards and forwards, reciprocally; Fr. par ci par là, ça et (in good prose): ultro ac citro commeare, Varr. R. R. 3, 5, 16: sursum deorsum, ultro citro commeantibus, Cic. N. D. 2, 23, 84: ultro citroque commeare, Auct. B. Afr. 20; Plin. 2, 38, 38, § 104; * Suet. Calig. 19; Lucr. 4, 32: qui ultro citroque navigarent, Cic. Verr. 2, 5, 66, § 170: cursare ultro et citro, id. Rosc. Am. 22, 60 (in Prisc. p. 1011 P., perh. only from memory written ultro citroque): bis ultro citroque transcurrerunt, Liv. 40, 40, 7 al.: cum saepe ultro citroque legati inter eos mitterentur, Caes. B. G. 1, 42; id. B. C. 1, 20; Liv. 5, 8, 6: multis verbis ultro citroque habitis, Cic. Rep. 6, 9, 9; cf. Liv. 9, 45, 2; 7, 9, 2: beneficiis ultro citro datis acceptisque, Cic. Off. 1, 17, 56: ut obsides ultro citroque darentur, Liv. 44, 23, 2: datā ultro citroque fide, id. 29, 23, 5: inplicati ultro et citro vel usu diuturno vel etiam officiis, Cic. Lael. 22, 85 Klotz N. cr.: alternatis ultro citro aestibus, Sen. Q. N. 4, 2, 29: ultro citroque versus, Amm. 30, 3, 5.

cĭtĕrĭa, ae, f., an effigy or caricature carried in procession at the games, Paul. ex Fest. p. 59, 20 Müll.; Cato ib.

cĭtĕrĭor, v. citer.

cĭtĕrĭus, adv., v. citer.

Cĭthaeron (Cĭthĕron, Aus. Idyll. 11, 32), ōnis, m., = Κιθαιρών, a mountain of Bœotia, now Elatia, sacred to Bacchus and the Muses, and famous for the death of Pentheus and Actœon, Mel. 2, 3, 4; Plin. 4, 7, 12, § 25; Verg. G. 3, 43; id. A. 4, 303; Ov. M. 2, 223; 3, 702 sq.; Sen. Oedip. 930; id. Phoen. 256; Val. Fl. 5, 81 (in all these passages only in nom.).
Gen. Cithaeronis, Prop. 3 (4), 1, 43; 3 (4), 15, 25; Liv. 31, 26, 1.
Acc. Cithaeronem, Lact. 1, 22, 15; Serv. ad Verg. A. 7, 641; 10, 163; id. G. 3, 291.

cĭthăra, ae, f., = κιθάρα,

  1. I. the cithara, cithern, guitar, or lute (very freq. in the poets, esp. in Hor.), Lucr. 2, 28; 4, 981; Tib. 2, 3, 12; 2, 5, 2; Verg. A. 6, 120; 9, 776; Hor. C. 1, 15, 15; 2, 12, 4; Varr. L. L. S, § 61 Müll.; id. R. R. 2, 1, 3; Auct. Her. 4, 47, 60; Plin. 7, 56, 57, § 204; Quint. 1, 10, 3; 1, 10, 10; 2, 8, 15; Tac. A. 14, 14; 15, 65 al.
  2. II. Meton., the music of the cithara, or, in gen., of a stringed instrument, the art of playing on the cithara, Prop. 2 (3), 10, 10; Verg. A. 12, 394; Hor. C. 1, 24, 4; id. S. 2, 3, 104 and 105.

cĭthărĭcen, cĭnis, m. [cithara-cano; cf. tubicen], the player on the cithara (unused); cf. Varr. L. L. 8, § 61 Müll.

cĭthărista, ae, m., = κιθαριστής, a player on the cithara (mostly in Cic.), Cic. Phil. 5, 6, 15; id. Div. 2, 64, 133.
Esp., a statue of a player on the cithara: etiam illum Aspendium citharistam, de quo saepe audistis id quod est Graecis hominibus in proverbio, quem omnia intus canere dicebant, sustulit, i. e. he was so skilfully represented that he seemed to be playing the music inwardly, though it was unheard, Cic. Verr. 2, 1, 20, § 53 Zumpt ad loc.

cĭthăristrĭa, ae, f., = κιθαρίστρια, she who plays on the cithara, Ter. Phorm. 1, 2, 32; 1, 2, 94; Sid. Ep. 9, 13, 2; Porphyr. ad Hor. C. 1, 1.

cĭthărīzo, āre, v n., = κιθαρίζω, to play on or strike the cithara, Nep. Epam. 2, 1; Vulg. Apoc. 14, 2.

cĭthăroeda, ae, v citharoedus.

cĭthăroedĭcus, a, um, adj., = κιθαρῳδικός, of or pertaining to the citharœdi: ars, Plin. 9, 8, 8, § 28; Suet. Ner. 40: habitus, id. ib. 25; Eutr. 7, 14: vestis, Dig. 50, 16, 127.

cĭthăroedus, i, m., = κιθαρῳδός, one who plays on the cithara, accompanying it with the voice (diff. from citharista by the accompanying singing), Cic. Mur. 13, 29; id. de Or. 2, 80, 325; id. Tusc. 5, 40, 116; Varr. R. R. 2, 1, 3; * Hor. A. P. 355; Quint 1, 12, 3; 4, 1, 2; 11, 3, 88; Suet. Ner. 20, 21; 20, 22; 20, 41; id. Vit. 4; id. Dom. 4 al.
In fem.: CITHAROEDA, ae, she who plays on and sings to the cithara, Inscr. Orell. 2611.

      1. b. Prov.: non omnes, qui habent citharam, sunt citharoedi, Varr. R. R. 2, 1, 3.* † cĭthărus, i, m., = κίθαρος, a fish of the sole kind, Plin. 32, 11, 53, § 146.

Cĭtĭensis and Cĭtĭēus (Citt-), v. Citium

cĭtĭmē, adv., and cĭtĭmus, a, um, adj, v. citer.

* cĭtĭ-pēs, pĕdis, adj. [citus], swiftfooted, fleet: cursus, Diom, p. 472 P.

* cĭtĭrēmis, e, adj. [citus-remus], rowed swiftly: Argo, Varr. ap. Charis. p. 94 P

Cĭtĭum (more rare Cittĭum), i, n., = [?*KI/TION (*KI/TTION ?]).

  1. I. A seaport town in Cyprus, now Khiti, the birthplace of the Stoic Zeno, Plin. 5, 31, 35, § 130; Nep. Cim. 3, 4.
    Hence,
      1. 1. Cĭtĭēus, i, m., a Citian: Zeno, Cic. Tusc. 5, 12, 34.
        In plur., Cic. Fin. 4, 20, 56.
      2. 2. Cĭtĭensis, is, m., the same: Zeno, Gell. 17, 21.
        In plur., Dig. 50, 12, 1.
  2. II. A town in Macedonia, Liv. 42, 51, 1 and 2.

Cĭtĭus, i, m. (mons), a mountain in Macedonia, Liv. 43, 21, 7.

1. cĭtŏ, adv., v. cieo, P. a. fin.

2. cĭto, āvi, ātum (part. perf. gen. plur. citatūm, Att. ap. Non. p. 485; inf. pass. citarier, Cat. 61, 42), 1, v. freq. a. [cieo].

  1. I. To put into quick motion, to move or drive violently or rapidly, to hurl, shake, rouse, excite, provoke, incite, stimulate, promote, etc. (mostly post-Aug. and poet.; in earlier authors usu. only in P. a.): citat hastam, Sil. 4, 583: arma, Stat. Th. 8, 124: gradum, Claud. VI. Cons. Hon. 510: urinam, Cels. 2, 19: pus, id. 5, 28, n. 13: umorem illuc, id. 4, 6: alvum, Col. 7, 9, 9: ubi luctandi juvenes animosa citavit gloria, Stat. Th. 6, 834.
      1. 2. Of plants, to put or shoot forth: virgam, Col. 3, 6, 2; 4, 15, 2: radices, id. 5, 5, 5; id. Arb. 10, 3; Pall. Feb. 9, 6.
    1. B. Trop.: isque motus (animi) aut boni aut mali opinione citetur, be called forth, Cic. Tusc. 3, 11, 24 Orell. N. cr. (cf.: motus cieri, id. ib. 1, 10, 20).
  2. II. (Like cieo, 2.) With reference to the termination ad quem, to urge to, call or summon to (class.; esp. freq. in lang. of business; syn.: voco, adesse jubeo): patres in curiam per praeconem ad regem Tarquinium citari jussit, Liv. 1, 47, 8; id. 3, 38, 6 and 12: senatum, id. 9, 30, 2: in fora citatis senatoribus, id. 27, 24, 2: tribus ad sacramentum, Suet. Ner. 44; cf. Cat. 61, 43: judices citati in hunc reum consedistis, Cic. Verr. 2, 1, 7, § 19: citari nominatim unum ex iis, etc., i. e. for enrollment for milit. service, Liv. 2, 29, 2; id. Epit. libr. 14; Val. Max. 6, 3, 4.
    1. B. Esp.
      1. 1. In law, to call the parties, to see whether they are present (syn.: in jus vocare, evocare): citat reum: non respondet. Citat accusatoremcitatus accusator non respondit, non affuit, Cic. Verr. 2, 2, 40, § 98; 2, 2, 38, § 92; id. Div. in Caecil. 13, 41; so of those accused, id. Verr. 2, 2, 38, § 92; id. Mil. 19, 50; Suet. Tib. 11; 61.
        And of the roll of a gang of slaves: mancipia ergastuli cottidie per nomina, Col. 11, 1, 22 al.
        Hence, to accuse: cum equester ordo reus a consulibus citaretur, Cic. Sest. 15, 35; Vitr. 7 praef.; and facetiously, Plaut. Curc. 1, 3, 6.
        With gen. of the charge or penalty: omnes iiabs te capitis C. Rabirii nomine citantur, Cic. Rab. Perd. 11, 31; cf.: ne proditi mysterii reus a philosophis citaretur, Lact. 3, 16, 5.
        Of witnesses: in hanc rem testem totam Siciliam citabo, Cic. Verr. 2, 2, 59, § 146; Suet. Caes. 74; Quint. 6, 4, 7.
        1. b. Beyond the sphere of judicial proceedings: testem, auctorem, to call one to witness, to call upon, appeal to, quote, cite: quamvis citetur Salamis clarissimae testis victoriae, Cic. Off. 1, 22, 75: quos ego testes citaturus fui rerum a me gestarum, Liv. 38, 47, 4: poëtas ad testimonium, Petr. 2, 5: libri, quos Macer Licinius citat identidem auctores, Liv. 4, 20, 8.
          To call for votes or opinions in the senate, haec illi, quo quisque ordine citabantur, Plin. Ep. 9, 13, 18.
          Of an appeal to a god for aid, etc., Ov. F. 5, 683; Cat. 61, 42.
      2. 2. (Like cieo, II. C.) In gen., to mention any person or thing by name, to name, mention, call out, proclaim, announce (rare but class.; syn. laudo): omnes Danai reliquique Graeci, qui hoc anapaesto citantur, Cic. Fin. 2, 6, 18: victorem Olympiae citari; cf. Nep. praef. § 5; Liv. 29, 37, 9; Stat. Th. 6, 922: paeanem, to rehearse, recite, Cic. de Or. 1, 59, 251: io Bacche, to call, Hor. S. 1, 3, 7 (cf.: triumphum ciere, Liv. 45, 38, 12, infra cieo, II. C. 2.); Col. 11, 1, 22.
        Hence, cĭtātus, a, um, part., driven, urged on, hastened, hurried; and P a., quick, rapid, speedy, swift (opp. tardus; class.).
    1. A. Prop., freq.: citato equo, at full gallop, Caes. B. C. 3, 96; Liv. 1, 27, 7; 3, 46, 6; so, equis, id. 1, 5, 8; cf. Verg. A. 12, 373 al.: jumentis, Suet. Ner. 5: pede, Cat. 63, 2: tripudiis, id. 63, 26: citato gradu, Liv. 28, 14, 17: passibus, Sen. Hippol. 9: axe, Juv. 1, 60: citatum agmen, Liv. 35, 30, 1: citatiore agmine ad stativa sua pervenit, id. 27, 50, 1; so, citatissimo agmine, id. 22, 6, 10 al.: amnis citatior, id. 23, 19, 11: flumen, Sen. Herc. Fur. 178: nautae, Prop. 1, 8, 23: rates, Sen. Hippol. 1048; Luc. 8, 456: currus, Sil. 8, 663: Euro citatior, Sil. 4, 6: alvus citatior, Plin. 7, 15, 13, § 63.
      Also instead of an adv. (cf. citus, B.): Rhenus per fines Trevirorum citatus fertur, Caes. B. G. 4, 10: ferunt citati signa, Liv. 41, 3, 8: penna citatior ibat, Sil. 10, 11.
    2. B. Trop., quick, rapid, vehement, impetuous: argumenta acria et citata, Quint. 9, 4, 135; and transf. to persons: in argumentis citati atque ipso etiam motu celeres sumus, id. 9, 4, 138: Roscius citatior, Aesopus gravior fuit, id. 11, 3, 111; 11, 3, 17: pronuntiatio (opp. pressa), id. 11, 3, 111: citatior manus (opp. lenior), id. 11, 3, 102: soni tum placidi tum citati, Gell. 1, 11, 15.
      Adv.: cĭtātē, quickly, speedily, nimbly, rapidly (perh. only in the two foll. examples): piscatores citatius moventur, Quint. 11, 3, 112: ut versus quam citatissime volvant, id. 1, 1, 37.

citŏcăcĭum, ĭi, n., the plant chamelaea, App. Herb. 111.

cī̆trā, v. citer, adv., A.

cī̆trāgo (also cĭtrĕāgo in MSS.), ĭnis, f. [citrus], the citrus-plant, lemon-balm, Pall. 1, 37, 2; 5, 8, 6.

cī̆trārĭus, ĭi, m., a dealer in lemons, Inscr. Orell. 4811.

* 1. cī̆trātus, a, um, adj. [citrus], steeped in citrus-oil: libri, Plin. 13, 13, 27, § 86.

2. cī̆trātus, a, um [a late adj. form of citra], of this side, Auct. Limit. p. 298 sq.

* cī̆trētum. i, n. [citrus], an orchard of citrus-trees, Pall. Febr. 24, 14.

cī̆trĕus, a. um, adj. [citrus].

  1. I. Of or pertaining to the citrus-tree: mālus, the citrustree, Opp. ap. Macr. S. 2, 15: malum, citrusapple, Cloat. ib.: mensa, of citrus-wood (which was much prized by the ancients), Cic. Verr. 2, 4, 17, § 37: sub trabe citreā, Hor. C. 4, 1, 20 Zumpt; Petr. 119, 29; Mart. 14, 89: lecti, Pers. 1, 53: oleum, Plin. 23, 4, 45, § 88.
    1. B. Subst.: cĭtrĕa, ae, f., = ci-trus, Plin. 16, 26, 44, § 107.
  2. II. Pertaining to the citron-tree; only subst. cĭtrĕ-um, i, n., the citron, Plin. 23, 6, 56, § 105; Pall. Mart. 10, 15.

citrĭum, ii, n., a kind of gourd, Apic. 1, 21; 4, 3.

cī̆trō, adv., v. citer, adv., B.

cī̆trōsus, a, um, adj. [citrus], smelling of citrus: vestis, Naev. ap. Macr. S. 2, 15, 5 (cf. εἵματα θυώδεα, Hom. Od. 5, 264 al.; in Paul. ex Fest. p. 42, 14 Müll. erron.: citrosa vestis appellata est a similitudine citri; so also Isid. Orig. 19, 22, 20).

cī̆trum, i, n. [citrus], the wood of the citrus, q. v., citrus-wood, Plin. 16, 43, 84, § 231.

    1. 2. Meton., the household furniture, esp. tables, made of it (very costly), Cato ap. Fest. p. 242, 21 Müll.; Vell. 2, 56, 2; Mart. 9, 59, 10; 10, 98, 6; 10, 80, 2; cf. citrus, I.

cī̆trus, i [prob. a mutilation of κέδρος, cedrus].

  1. I. The citrus, an African tree (hence Atlantis silva, Luc. 10, 144, and Massyla robora, Stat. S. 3, 3, 94), whose very fragrant wood (v. citrum) was used in making household furniture, and was prized very highly, Plin. 13, 15, 29, § 91 sq.; 13, 16, 30, § 100; Varr R. R. 3, 2, 4; Luc. 9, 428; cf. citreus, I. and citrum.
  2. II. The citrontree (also called malus Medica, Persica, etc.), Citrus Medica, Linn., whose fruit and leaves were laid between the folds of clothing to preserve it from worms; and also used as a counter-poison, Plin. 12, 3, 7, § 14 sq.; cf. id. 13, 16, 31, § 103; Cloat. and Opp. ap. Macr. S. 2, 15; Pall. Mart. 10, 16; cf. Serv. ad Verg. G. 2, 126.

Cittium, Cittiensis, etc., v. Citium.

cĭtus, a, um, v. cieo, P. a.